Week van de Assistentiehond: Prof UGent wil met genetisch onderzoek wachtlijsten wegwerken

Een assistentiehond is van onschatbare waarde voor mensen met een beperking. Maar zij moeten hier vaak meer dan een jaar op wachten omdat er onvoldoende honden beschikbaar zijn. Op dit moment wachten ongeveer 400 mensen met een beperking op een assistentiehond. Daar wil professor dierengenetica aan de UGent, Bart Broeckx, samen met zijn vzw Purpose Dogs iets aan veranderen via genetisch onderzoek, zo geeft hij aan tijdens deze Internationale Week van de Assistentiehond. “De genetica van de ouderdieren én de genetische familiestamboom vertelt je vaak al veel over de kans of een puppy een geschikte assistentiehond kan worden. Als we hier beter op selecteren en slim combineren, kunnen we de kans op puppy’s die aan de strenge voorwaarden voldoen verhogen. Zo streven we naar 150 assistentiehonden per jaar in België, genoeg om te voldoen aan de vraag”, aldus Broeckx.

Een assistentiehond maakt echt een wereld van verschil in het leven van mensen met een beperking. Het dier zorgt er vaak voor dat ze meer zelfstandig kunnen leven, vaker buiten kunnen, weer sociale contacten kunnen opzoeken… Bovendien is ook de speciale band en vriendschap met de hond van onschatbare waarde.

Helaas is zo’n hond er niet van de ene op de andere dag. Want de training van zo’n hond neemt 2 jaar in beslag en de selectie is – terecht – erg streng. Een assistentiehond moet heel wat gedragstesten doorstaan - bijvoorbeeld op vlak van geluiden, apporteren - en moet uiteraard ook medisch in topconditie zijn. Hier zien de trainingscentra in ons land zeer strikt op toe. “Het slaagpercentage van de puppy’s die beginnen aan de training is relatief laag. Op dit moment wordt maar 4 op de 10 honden die geselecteerd werden voor de training ook effectief assistentiehond”, verklaart Bart Broeckx. “Hierdoor kan niet voldaan worden aan de vraag naar assistentiehonden.”

Genetische match

Genetisch onderzoek en DNA-selectie kunnen hierin een enorm verschil maken. De vzw Purpose Dogs, waar professor Broeckx voorzitter van is, heeft dan ook in samenwerking met de UGent een uniek programma opgezet – een primeur in België - waarbij via genetische selectie de kans op de juiste eigenschappen voor een assistentiehond kan vergroten. “We werkten hiervoor al 10 jaar aan onderzoek naar de genetische componenten van medische aandoeningen”, legt Broeckx uit. “Enerzijds nemen we hiervoor DNA van ouderdieren die goed scoren op de selectietests voor assistentiehonden en dus duidelijk de juiste medische achtergrond én gedragseigenschappen (rustig, niet bang, leergierig…) hebben. De kans is namelijk groot dat zij de juiste genen hebben om door te geven aan een nieuwe generatie assistentiehonden. Hiervoor putten we ook uit samenwerkingen met organisaties over de hele wereld en grote internationale databanken om zo de genetische poel groot genoeg te maken én de juiste DNA-match te vinden. Want door moeder en vader genetisch juist te combineren kunnen we ervoor zorgen dat bepaalde aandoeningen waarvan ze drager zijn zeker niet zullen voorkomen bij hun puppy’s. We leren hierbij veel van onze Franse, Britse en Amerikaanse collega’s die dit al jaren doen en zo de kans op een geschikte assistentiehond aanzienlijk verhoogd hebben.”

“Daarnaast kijken we ook naar de stamboom van de honden. Want op basis hiervan kun je ook genetische afwijkingen ontdekken die niet meteen zichtbaar zijn bij één van de ouderdieren. Vergelijk het met borstkanker: een vrouw kan perfect gezond zijn en zelf geen kanker ontwikkelen, maar als in de medische achtergrond van haar familie borstkanker aanwezig is, is de kans groter dat haar kinderen dit mogelijk wél zullen krijgen. Ook hier houden we dus best rekening mee bij de selectie van honden voor ons assistentiehondenprogramma.”

Naar 100% geslaagd

Broeckx gelooft dat met deze aanpak het aantal geschikte assistentiehonden van Purpose Dogs in België opgetrokken kan worden naar 150 dieren per jaar. “We zouden met de juiste genetische selectie en combinaties in enkele jaren het slaagpercentage voor de opleiding tot assistentiehond drastisch kunnen verhogen. Uit de eerste screenings blijkt dat het slaagpercentage van onze eerste generatie pups 25% hoger ligt. Een groot verschil dus met niet-genetisch geselecteerde honden. Op dit moment slaagt 38% van deze honden voor de tests, bij genetische geselecteerde honden van Purpose Dogs ligt dit percentage op 63%. Op langere termijn mikken we nog hoger”, aldus Broeckx. “In de Verenigde Staten zijn ze er bijvoorbeeld in 20 jaar tijd in geslaagd om heupdysplasie, een veelvoorkomende gewrichtsaandoening bij honden, volledig te elimineren via genetische selectie. Ook wijzelf zien na amper 3 jaar en 80 puppy’s al veelbelovende resultaten van ons programma. De voorbije jaren zagen we bijvoorbeeld 20% minder gewrichtsafwijkingen aan ellebogen en heupen bij onze puppy’s ten opzichte van andere puppy’s.”

Genetische selectie zou ook heel wat kosten uitsparen voor de opleidingscentra die de puppy’s opleiden tot assistentiehond. “Als een hond niet slaagt voor de strenge tests gedurende zijn training en uiteindelijk geen assistentiehond kan worden, kost dit gemiddeld meer dan 10.000 euro per hond”, vertelt Broeckx. “Als we deze onnodige kosten kunnen vermijden door een goede selectie voordat honden aan de training beginnen, is dat dus een heel groot voordeel. Want onze screening kost in verhouding niet zo veel. Zeker omdat wij hierbij financieel ondersteund worden door onze leden en door bedrijven zoals bijvoorbeeld hondenvoedingsproducent Royal Canin, die heel sterk geloven in de voordelen van ons project voor zowel hond als mens.”

Professor Broeckx hoopt dan ook dat Purpose Dogs op deze manier snel het programma kan uitbouwen en ze de genetische selectie zullen kunnen toepassen op elke hond die een training start.

Over vzw Purpose Dogs

Purpose Dogs is een vzw die opgericht werd in februari 2018 met als doel de fysieke en karakteriële kenmerken van assistentiehonden in wording op een wetenschappelijk onderbouwde wijze en met respect voor dierenwelzijn te optimaliseren. Wij zijn een vereniging die zich toelegt op het selecteren en kweken van honden. De puppies van onze honden zullen door assistentiehonden verenigingen getraind worden om mensen met een beperking bij te staan in hun dagelijks leven. De selectie van kweekdieren gebeurt aan de hand van screening van het gedrag, medische parameters en fokwaarden. Hierbij is het de bedoeling om het afkeuringspercentage in de volgende generaties assistentiehonden te doen dalen.